پاورپوینت بررسی نظم فضايي شهرهاي تاريخي ايران
 
بخشی از مطلب
ساختار شهرهاي تاريخي ايران که در اين پژوهش بررسي شده. نشان مي دهد که محيط شکل گيري اين شهر ها موجب پيدايش ويژگي هاي مشترکي شده است دو علت عمده را ميتوان براي اينم امر در نظر گرفت . يکي سر ساختار فرهنگی، اجتماعي و اقتصادي در جامعه اسلامي و ديگر شرايط نظم دهنده آب و هوايي در اقليم گرم و خشک ايران ترکيب کالبدي- فضايي عوامل شکل دهنده بدين صورت پديدار شده است:
1-مجموعه شهر2.مرکز شهر شامل بازار و مسجد جامع. 3-محلات شهر.4. مراکز محلا5.برخي فضاهاي شهر شامل گذرهاي اصلي . ميدانها ، تکيه ها و حسينيه ها .6.ارگ شهر. 
1- مجموعة شهر: مجموعة شهر با اندازه مطلوب، داراي مقياس و قابل دسترسي و قابل درک بوده، اين مجموعه همچنين با اجزايي به صورت کل در هم تنيده، محصور با ديوار و برج و بارو و دروازه ها، با کوچه پسکوچه هاي باريک و ارتباط تنگاتنگ داراي ساختاري فشرده بوده است. 
2-مرکز شهر: ساختاري مرتبط الاجزاء ، کلي هماهنگ ، ترکيبي يکپارچه همراه با فراواني عناصر عمومي در مواردي شامل مسجد جامع، مدارس علوم ديني امامزاده ها، ميدانها و بازار شهر مرکب از راسته ها با عناصر عملکردي گوناگون مانند تيمچه ها ، سراها ، کاروانسرها قيصر يدها، کارگاهها و حمامها بوده است.
3- محلات: اجزايي از ساختار کلي شهر، به گونه اي ادغام در کل شهر سکئنتگاه فقير و غني و محل صاحبان پيشه ها ي گوناگون و برخي اقليتهاي مذهبي بوده است. 
4- مراکز محلات: شامل مسجد و بازارچه و ميدانچه و حسينيه و عناصر ديگري در مقياس محلات که هر چند به خودي به خود ارزش معماري خاصي نداشته اند . اما در اتحاد با ساير اجزاء مجموعه هايي مطلوب بوده اند . مراکز محلات مانند مرکز شهر بودند ، منتها در يک مقياس کوچکتر اين مراکز عموماً داراي يک ميدان يا چند مسجد در اطراف آن ، يک حسينيه سر پوشيده و يا سرباز، يک يا چند مغازه جهت بر آورد مايحتاج اهالي در جنب و يا مجاور ميدان ، يک حمام و گاهي هم در محلات بزرگتر آب انبار، مدرسه و کاروانسرا بوده اند. مراکز محلات محل ديوارها و رد و بدل کردن انبار بوده است. 
و معمولاً  اهالي در آنجا اوقاتي از روز خود را جهت تهيه آب، اداي فرايض مذهبي ، ابتياع مايحتاج روزانه و يا بحث و گفتگو با ديگران مي گذراندند. مراکز محلات از طريق گذرها به يکديگر متصل بودند. بعضي از اين گذرها در امتداد کل شهر گسترده بودند و ارتباط مراکز محلات را با مرکز شهر و دروازه هاي خروجي  تامين مي کردند. عرض اين گذرهاي بين محله اي بنا به موقعيت کم و زياد مي شد. در محلهاي که وسعت فضايي محدود بوده اين گذرها بسيار باريک مي شدند، و تنها فضا براي عبور حد اکثر دو چهار پا بوده است و برعکس در مکانهايي که از اهميت برخوردار بوده مانند مراکز محلات و يا مقابل مساجد، آب انبار و يا ساير ابنيه مهم، عرض اين گذرها زياد مي شده و به صورت  ميدان و ميدانچه در مي آمده است. در نقاطي که گذر به بازارچه محله مي رسد معمولاً چند طاق روي آن زده مي شده . لذا گذرها باعث پيوستگي و اتصال فضاهاي شهري بودند و با تغييراتي که در بدنه گذر بوجود مي امده، خبر از اهميت مکني آن نقطه مي داده . مفهوم هماهنگي و گوناگون در مقياس انساني و براي عابر پياده در سطح شهر را در اين گذر ها  مي توان مشاهده نمود. اين گذرها با وجود دارا بودن انسجام ؛ از لحاظ فرم، رنگ و نوع مصالح ، از تنوع کافي نيز برخوردار بودند و براي هر عابر پياده مي توانسته بسيار جالب و دلپذير باشند. مشخصات هر قسمتي از گذر، عابر را مطلع از خصوصيات آنجا مي ساخته، امري که متاسفانه در معابر امروزي وجود ندارد. امروزه سمبلهاي هويت محله اي تغيير کرده و مراکز محلات و گذرها جاي خود را به ميدانها و خيابانهاي عريض اتومبيل رو داده و فعاليتها نيز به کنار اين خيابانها کشيده شده است. 
5. فضاهاي ارتباط دهنده: مشتمل بر گذرهاي اصلي، ميدانها، تکيه ها و حسينيه ها.
6. ارگ شهر: مرکز حکومتي، ديواني و اداري شهر
گوهر ساختار شهر مبتني بر وحدت شکلي بوده به گونه اي که ميان عناصر مجموعة شهر صورتي از پيوستگي و ارتباط فضايي وجود داشته و ترکيب منسجمي ايجاد مي کرده که مي توان آن را به صورت يک اصل بيان نمود:
ساختار کالبدي شهرهاي تاريخي ايران بر پيوند فضايي ميان عناصر مجموعة :1 مرکز شهر و 2) مراکز محلات از طريق يک رشته فضاها و عناصر ارتباط دهنده :2) گذرهاي اصلي و 3) ميدانها، استوار است. اين ساختار چنان که نقشه ها و تصاوير تحليلي شهر ها نشان مي دهد به ويژه از اوايل قرن حاضر به تدريج تغيير کرده ، انسجام و ارتباط ميان عناصر از بين رفته . مفهوم زندگي محله اي دگرگون شده و فضاها و فعاليتها تغيير کرده است . تنها نمونه اي که هنوز مي توان اين نظم را تا حدودي در بخش تاريخي آن ديد شهر يزد است و در اين فصل تصوير خلاصه شده اي از آن آورده شده است. 
و......