نقشه محدوده و حریم شهر ایزد خواست
 
نقشه محدوده و حریم شهر ایزد خواست
 
بخشی از مطالب:
در شرق جاده شیراز نزدیکی آباده که رسیدید، نامی عجیب که شما را راهی شهری می‌کند به قدمت تاریخ کهن این سرزمین. اما شهر ایزدخواست را آنچه زبانزد تاریخ کرده است قلعه 2000 ساله آن است که از زمان ساسانیان به جای مانده است .
ایزَدخواست یا یزدخواست شهری است در بخش مرکزی شهرستان آباده استان فارس در جنوب ایران. این شهر دارای سابقه باستانی بسیار است و اکثریت نزدیک به اتفاق جهانگردان خارجی، در سیاحت‌نامه‌های خود از این شهر و قلعه آن یاد کرده‌اند.
پس از ورود به استان فارس از بزرگراه اصفهان-شیراز، ایزدخواست نخستین شهر بر سر راه است. سد ایزدخواست در ۵ کیلومتری این شهر از سال ۱۳۷۹ خورشیدی آغاز به بهره‌برداری شده
 
ضبط‌های دیگر نام آن یزدخواست و ایزدخواست و یزدخاست و ایزدخاست است.
 
نام قلعه‌ای است در اراضی ولایت فارس که به اصفهان اقرب است و آن را ایزدخواست گویند. سبب تسمیه اش را نوشته‌اند که لشکری بدانجا مقام کرده بودند چندان برف ببارید که بیشتر آنها در زیر برف بمردند. فردا که سؤال وگفتگو شد که چرا چنین وهنی اتفاق افتاد بزرگ ایشان گفت: «ایزدخواست» و در آنجا توقف کردند و اموات را دفن کرده قریه‌ای بنا نمودند به این نام معروف و موسوم شد. (انجمن آرا) (آنندراج): در آن موضع دیهی بنا کردند و یزدخواست نام نهادند یعنی خدا هلاک ایشان خواست.
بنای قلعه در کنار دره‌ای است و اصل بنای آن چند طبقه است؛ و در پایین آن خانه‌های روستاست.
همچنین مسجدی که در این مجموعه بر اسکلت چهارطاقی ساسانی بنا شده و پایه‌های سنگی ساسانی دیوارهای آن هنوز موجود است.
 
دژ ایزدخواست یا بنای قلعه ایزدخواست یکی از آثار تاریخی استان فارس مربوط به دوره ساسانیان -سده‌های آغازین دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در ۷ کیلومتری شمال ایزدخواست و در ۷۵ کیلومتری شمال آباده واقع شده‌است.
 
سازندگان این دژ باستانی از عوامل طبیعی بیشترین بهره را برده‌اند و شهر خود را روی یک صخره رسوبی بزرگ بر پا ساخته‌اند که از سه سوی رو به پرتگاهی با بلندای ۶ تا ۱۵ متر دارد و تنها از یک سو که کمابیش همسطح زمین است و تنها راه درونشد به به دژ را در خود جای داده‌است که دری کوچک در ضلع جنوبی دژ است. همین عامل مایه آسودگی و امنیت دژ و دژنشینان درون آن شده و راه دستیابی دشمن به درون دژ را را نشدنی می‌کرده‌است